نکاتی که باید در مورد واکسیناسیون کرونا بدانیم
به گزارش روان ما بهترین روش برای مبارزه با همه گیری کووید-۱۹ واکسیناسیون است. واکسن های کووید-۱۹ با ایجاد پاسخ ایمنی در مقابل ویروس کرونا به صورت قابل توجهی سبب کاهش ریسک پیشرفت بیماری کرونا و عواقب جدی ناشی از این بیماری می شوند. در ایام اخیر با عنایت به قوت گرفتن روند واکسیناسیون کشوری، سوالات زیادی درباره واکسن کرونا به وجود آمده است که به آنها می پردازیم.
به گزارش روان ما به نقل از سازمان غذا و دارو، واکسیناسیون سبب کاهش تعداد ناقلین بدون علامت می شود و مهم ترین ابزار برای کنترل همه گیری کووید-۱۹ به حساب می آید. عواقب ابتلای افراد به بیماری کووید-۱۹ قابل پیشبینی نیست و تاخیر در واکسیناسیون احتمال ابتلای هر فرد به بیماری شدید را در همه گیری کووید-۱۹ بالا می برد.
اما سوالی که معمولاً در چنین شرایطی برای افراد پیش می آید این است که بهترین واکسن ساخته شده برای جلوگیری از بیماری کووید-۱۹ چه واکسنی است؟
_ بهترین واکسن برای جلوگیری از بیماری کووید-۱۹ در دسترس ترین واکسن است. میزان اثربخشی واکسن ها در جلوگیری از مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ در مطالعات انجام شده امکان دارد تا حدی متفاوت باشد. این تفاوت ها نباید در تصمیم گیری جامعه برای زمان تزریق واکسن اثرگذار باشد. نکته مهم این است که افراد واکسینه شده در صورت مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ گرفتار مرگ و میر و عوارض جدی ناشی از بیماری نخواهند شد. با تزریق همه واکسن ها امکان دارد عوارض جدی به صورت نادر بروز کند، اما عواقب مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ از عوارض احتمالی و نادر واکسن ها بسیار بیشتر است و واکسیناسیون یک امر ضروری برای حفظ سلامت هر فرد و جامعه است.
اما، درباره زمان اثربخشی واکسن و زمان ماندگاری آن باید گفت ایمنی زایی واکسن دو تا سه هفته پس از تزریق نوبت اول شروع می شود و دو هفته پس از تزریق نوبت دوم کامل می شود. ازاین رو ریسک مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ در ایام ابتدایی پس از تزریق واکسن وجود دارد و نباید نادیده گرفته شود. ماندگاری ایمنی در مقابل ویروس کرونا پس از تزریق واکسن های کووید-۱۹ مشخص نمی باشد، اما انتظار می رود دو هفته پس از کامل شدن واکسیناسیون، فرد واکسینه شده حداقل شش ماه در مقابل ویروس کرونا ایمنی داشته باشد.
میزان اثر بخشی واکسن های کووید-۱۹ چقدر است؟
_ همه واکسن های کووید-۱۹ به صورت قابل توجهی ریسک تشدید بیماری و مرگ و میر ناشی از بیماری کووید-۱۹ را در صورت مبتلا شدن کم می کنند. این واکسن ها ریسک مبتلا شدن (به صورت ناقل با علایم خفیف و یا بدون علامت) به بیماری کووید-۱۹ را هم کم می کنند، با این وجود اطلاعات در مورد میزان اثربخشی واکسن های کووید-۱۹ در مقابل سوش های نوپدید ویروس کرونا محدود است.
آیا واکسن های کووید-۱۹ موجود در بازار دارویی ایران محدودیت سنی دارد؟
همه واکسن ها در کشور ما در سنین بالای ۱۸ سال می تواند تزریق شود. در بعضی از کشورها با توجه به این که عوارض بسیار نادر واکسن آسترازنکا در خانم های جوان (سنین کمتر از ۵۰ تا ۵۵ سال) رخ داده است، تزریق این واکسن به صورت داوطلبانه در این سنین انجام می شود. لازم به ذکر است که واکسن آسترازنکا در دنیا بیشتر در سنین کمتر از ۵۵ سال و در خانم ها تزریق شده است، بنایراین یکی از علل مشاهده عوارض در این سنین را میتوان واکسیناسیون بیشتر در این جمعیت دانست. در سنین کمتر از ۵۵ سال منع مصرف برای دریافت واکسن آسترازنکا وجود ندارد و سازمان جهانی بهداشت مزایای تزریق این واکسن را در مقابل خطر بروز عوارض بسیار نادر آن در سنین بالای ۱۸ سال بیشتر می داند. در صورت در دسترس بودن بهتر است در سنین کمتر از ۵۵ سال از واکسن هایی به جز واکسن آسترازنکا جهت جلوگیری از بیماری کووید-۱۹ استفاده گردد.
مهمترین موارد منع مصرف واکسن کووید-۱۹ چیست؟
_ به صورت کلی تزریق واکسن ها در زمان بیماری های حاد سفارش نمی گردد. ازاین رو تزریق واکسن در صورت بروز علایم حاد بیماری (تب، لرز، تهوع، بدن درد، درد شکم، اسهال، سوزش ادرار، دردپهلو و...) تا زمان بهبود علایم باید به تعویق بیفتد. در مورد بیماری های مزمن خودایمنی تزریق واکسن در فاز حاد بیماری سفارش نمی گردد. زمانی که بیماری در حالت کنترل شده باشد و با نظر پزشک معالج میتوان واکسن را تزریق کرد.
_ در مواردی که فرد واکسینه شده واکنش حساسیتی شدید و سریع به یکی از برندهای تجاری واکسن نشان دهد (مجموعه ای از علایم افت فشار، کهیر، خارش، گرفتگی صدا، تورم لب ها و زبان، سرگیجه، اسهال طی ۴ ساعت بعد از تزریق) آن برند تجاری از واکسن را نباید تزریق کند. در بعضی از موارد امکان دارد واکنش های ازدیاد حساسیت به صورت ۲ مرحله ای و طی ۱ تا ۷۲ ساعت باردیگر بروز نماید، ازاین رو در صورت وقوع عارضه بیمار طی ۷۲ ساعت بعد هم باید از نظر بروز این علایم پایش شود و با بروز مجدد به سرعت به مرکز درمانی مجهز رجوع کند و در صورت در دسترس بودن اتوانجکتور (آمپول آماده تزریق) اپی نفرین تا زمان رفتن به مرکز درمانی اتوانجکتور در عضله ران تزریق شود.
_ حساسیت به پنی سیلین و سایر داروها منع مصرف برای تزریق واکسن کووید-۱۹ تلقی نمی گردد. در صورت وجود سابقه واکنش های ازدیاد حساسیت شدید این افراد حتما باید در مراکز مجهز درمانی واکسن کووید-۱۹ را دریافت نمایند.
آیا تزریق واکسن سبب مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ می شود؟
_ همه واکسن های کووید-۱۹ غیر زنده یا غیر فعال می باشند و به هیچ وجه سبب مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ و یا مثبت شدن تست PCR نمی گردد. فرد واکسینه شده احتیاج به قرنطینه ندارد. تزریق واکسن سبب مثبت شدن تست سرولوژی (آنتی بادی ضد ویروس کرونا) می شود.
آیا امکان مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ پس از تزریق واکسن وجود دارد؟
_ایمنی زایی واکسن های کووید-۱۹ حدود دو هفته پس از تزریق نوبت دوم کامل می شود. ازاین رو در ایام اولیه پس از تزریق واکسن در صورت مواجهه با فرد آلوده احتمال مبتلا شدن وجود دارد. حتی پس از اینکه ایمنی زایی واکسن به حداکثر برسد احتمال مبتلا شدن وجود دارد. با تزریق واکسن ریسک شدید شدن بیماری کووید-۱۹ در افراد واکسینه شده کاسته می شود. با این وجود اثر بخشی واکسن ها ۱۰۰ درصد نیست و در صورت مواجهه پرخطر با افراد مبتلا، فرد واکسینه شده می تواند به صورت ناقل بدون علامت یا با علایم خفیف، بیماری را به اطرافیان خود انتقال دهد. ازاین رو افراد واکسینه هم باید فاصله گذاری اجتماعی و ماسک زدن را در اجتماع رعایت نمایند.
تزریق واکسن کووید-۱۹ چه عوارضی را به دنبال دارد؟
_ عوارض شایع در محل تزریق واکسن شامل قرمزی، خارش، حساسیت، درد، سفتی، تورم و احساس گرما است. درد مفاصل، بدن درد، ضعف، خستگی، لرز، کاهش اشتها، تهوع، سردرد، تب، لرز و کسالت هم امکان دارد پس از تزریق رخ دهد. این عوارض امکان دارد در بعضی مواقع تا ۷ روز ابتدایی پس از تزریق واکسن وجود داشته باشد. در صورتیکه عوارض طی هفت روز اول بهبود پیدا نکند و یا تشدید شود با رفتن به پزشک بهتر است بررسی های لازم صورت گیرد.
_ در موارد نادر تزریق واکسن کووید-۱۹ سبب بروز واکنش حساسیتی شدید و سریع می شود (مجموعه ای از علایم افت فشار، کهیر، خارش، گرفتگی صدا، تورم لب ها و زبان، سرگیجه، اسهال). در بعضی از موارد امکان دارد واکنش های ازدیاد حساسیت به صورت ۲ مرحله ای و طی یک تا ۷۲ ساعت باردیگر بروز نماید.
_ در موارد بسیار نادر تا چند هفته پس از تزریق هر واکسنی امکان دارد فلج اعصاب صورت رخ دهد. معمولاً این عارضه برگشت پذیر است. در صورت وقوع بیمار باید به پزشک رجوع کند
_ در موارد بسیار نادر (۴ در هر ۱۰۰۰۰۰۰ نفر) تزریق واکسن آسترازنکا سبب بروز افت پلاکت و لخته خون در شریان ها و وریدها شده است. با توجه به این که عارضه بسیار نادر است تزریق واکسن در افراد بالای ۱۸ سال سفارش می شود.
_ بیماران گرفتار هموفیلی، بیمار گرفتار افت پلاکت و بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضد لخته خون (وارفارین، دابیگاتران، ریواروکسابان، اپیکسابان، انوکساپارین، دالتپارین و هپارین) امکان دارد پس از تزریق واکسن گرفتار خون ریزی های زیر پوستی شوند. در این بیماران هم همانند سایر افراد بالای ۱۸ سال تزریق واکسن کووید-۱۹ سفارش می شود. تزریق واکسن در این افراد با مشورت پزشک معالج بهتر است صورت گیرد.
_ در موارد نادر امکان دارد تزریق واکسن سبب بروز تشنج شود. بیمارانی که در ریسک تشنج هستند بهتر است پس از تزریق واکسن از نظر علایم عصبی پایش شوند و در صورت بروز علایم عصبی به مرکز درمانی رجوع شود.
چه علائمی پس از تزریق واکسن کووید-۱۹ باید پایش شود؟
_ در صورتیکه فرد واکسینه شده تا ۲۸ روز پس از تزریق واکسن گرفتار تنگی نفس، درد قفسه سینه، درد در ناحیه شکم، سردی اندام های انتهایی، تاری دید، دوبینی، تشنج، اختلال تکلم، بی حسی اندام ها، پلژی، سردرد بسیار شدید و مداوم، تورم و درد و تغییر رنگ اندام های انتهایی و یا قرمزی به صورت نقاط خون ریزی دهنده زیر پوست شده باشد، رفتن به مراکز درمانی سفارش می شود.
_ در صورت بروز علایم ازدیاد حساسیت شدید و سریع پس از تزریق واکسن (مجموعه ای از علایم افت فشار، کهیر، خارش، گرفتگی صدا، تورم لب ها و زبان، سرگیجه و اسهال) پاهای بیمار باید بالا نگه داشته شود و بیمار سریعا به یک مرکز درمانی مجهز به امکانات احیا ارجاع داده شود. در بعضی از موارد امکان دارد واکنش های ازدیاد حساسیت به صورت ۲ مرحله ای و طی یک تا ۷۲ ساعت باردیگر بروز نماید. ازاین رو بیمار طی ۷۲ ساعت پس از وقوع عارضه باید از نظر هوشیاری، فشار خون، علایم پوستی و علایم تنفسی پایش شود.
_ در صورت بروز تب بیشتر از ۴۰ درجه سانتی گراد پس از تزریق واکسن رفتن به مرکز درمانی سفارش می شود.
_ بیماران گرفتار هموفیلی، بیمار گرفتار افت پلاکت و بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضد لخته خون (وارفارین، دابیگاتران، ریواروکسابان، اپیکسابان، انوکساپارین، دالتپارین و هپارین) با مشورت پزشک معالج می توانند واکسن کووید-۱۹ را به صورت عضلانی دریافت نمایند. محل تزریق واکسن را از نظر بروز خون ریزی های زیر پوستی پایش شود. در صورت بروز خون ریزی های زیر پوستی به پزشک رجوع شود. درد و تورم امکان دارد یک تا ۲ روز ابتدایی پس از تزریق واکسن وجود داشته باشد اما در صورتیکه این علایم تشدید شود و یا قرمزی پیش رونده در محل تزریق مشاهده شود بیمار باید به پزشک رجوع کند.
_ در صورت بروز علایم عصبی پس از تزریق واکسن (کاهش سطح هوشیاری و یا پرش های عضلانی) رفتن به مرکز درمانی سفارش می شود.
آیا پیش از تزریق واکسن، باید دارویی استفاده شود؟
_ برای جلوگیری از عوارض پیش از تزریق واکسن کووید-۱۹ بهتر است از استامینوفن، سایر داروهای مسکن و آنتی هستامین ها (هیدروکسی زین، سیتریزین، لوراتادین، دیفن هیدرامین و...) استفاده نشود. اگر بیمار از قبل داروهای فوق را استفاده می کرده است، نیازی به قطع دارو وجود ندارد. در صورت بروز علایم تب و لرز و بدن درد پس از تزریق واکسن میتوان از استامینوفن و یا داروهای مسکن (تحت نظر پزشک) استفاده نمود. در صورت بروز واکنش های پوستی پس از تزریق واکسن بهتر است با پزشک مشورت شود.
برای کاهش ریسک عوارض نادر واکسن کووید-۱۹ چه کارهایی باید انجام شود؟
_ برای جلوگیری از عوارض نادر واکسن استفاده از هیچ دارویی (آسپرین، داروهای ضد لخته خون و...) سفارش نمی گردد.
_ بهتر است فرد دریافت کننده واکسن برای حفظ حجم داخل عروقی روز تزریق واکسن مایعات به میزان کافی مصرف کرده باشد. در صورت بروز علایم ازدیاد حساسیت شدید (مجموعه ای از علایم افت فشار، کهیر، خارش، گرفتگی صدا، تورم لب ها و زبان، سرگیجه و اسهال طی ۴ ساعت اولیه بعد از تزریق) پاهای بیمار باید بالا نگه داشته شود و بیمار سریعا به یک مرکز درمانی مجهز به امکانات احیا ارجاع داده شود.
_بیماران گرفتار هموفیلی، بیمار گرفتار افت پلاکت و بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضد لخته خون (وارفارین، دابیگاتران، ریواروکسابان، اپیکسابان، انوکساپارین، دالتپارین و هپارین) جهت کاهش خطر خون ریزی های زیر پوستی باید در محل تزریق واکسن حداقل ۲ تا ۵ دقیقه کمپرس قرار دهند.
بعد از انجام واکسیناسیون واکسن کووید-۱۹ چه ملاحظاتی را باید در نظر گرفت؟
_ انتظار می رود که فرد واکسینه شده حدود ۲ هفته پس از دریافت نوبت دوم واکسن ایمنی ضد بیماری کووید-۱۹ را داشته باشد. شواهد نشان داده است ریسک مبتلا شدن و تشدید بیماری کووید-۱۹ در افرادی که واکسینه شده اند کاسته می شود اما به صفر نمی رسد. ازاین رو افرادی که واکسینه می شوند می توانند در صورت مواجهه با ویروس به صورت ناقل بدون علامت ویروس را به نزدیکان خود که واکسینه نشده اند انتقال دهند. سفارش می شود جهت حفظ سلامت خانواده خود و جامعه افراد واکسینه شده تمام پروتکلهای بهداشتی جهت جلوگیری از انتشار بیماری کووید-۱۹ (شامل ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی، پرهیز از حضور در مکان های پر جمعیت) را رعایت نمایند.
واکسن های کووید-۱۹ با چه داروهایی تداخل دارد؟
_ سفارش می شود برای حفظ اثربخشی واکسن ها، حداقل فاصله زمانی ۱۴ روز بین تزریق واکسن کووید-۱۹ و سایر واکسن ها رعایت شود.
_ اغلب داروها هیچ تداخلی با واکسن های کووید-۱۹ ندارد. بیمارانی که گرفتار بیماری های مزمن هستند بیماران گرفتار مشکلات قلبی، کلیوی، کبدی، روماتولوژیک، دیابت، بدخیمی و... به هیچ عنوان نباید بدون مشورت پزشک خود داروهای مصرفی را تغییر دهند و یا قطع کنند. در بعضی موارد خاص و به ندرت، با مشورت و صلاحدید پزشک معالج امکان دارد نیاز باشد فاصله زمانی بین تزریق واکسن و برخی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی وجود داشته باشد. بیمارانی که تحت پیوند اعضا و یا شیمی درمانی قرار گرفته اند در مورد زمان تزریق واکسن بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنند.
آیا کسی که قبلا گرفتار بیماری کووید-۱۹ شده است می تواند واکسن کووید-۱۹ را دریافت کند؟
_ در صورتیکه بیماری خفیف بوده و بیمار احتیاج به بستری پیدا نکرده باشد و از قرنطینه خارج شده باشد و علایم بیماری (تب، سرفه، تنگی نفس، علایم گوارشی، ...) به صورت کامل بهبود پیدا کرده باشد (حداقل ۱۰ روز از زمان تشخیص بیماری کووید-۱۹) تزریق واکسن کووید-۱۹ ممنوعیت ندارد.
_ در صورتیکه بیماری شدید بوده و بیمار در بیمارستان بستری شده باشد در مورد زمان تزریق واکسن بهتر است با پزشک معالج مشورت شود. با توجه به این که بیماران با سابقه بیماری کووید-۱۹ آنتی بادی های خنثی کننده ویروس را تا چند ماه در بدن خود دارند تزریق واکسن کووید-۱۹ در این بیماران می تواند تا ۶ ماه به تعویق بیفتد.
آیا کسی که سابقه مواجهه پرخطر با بیمار کووید-۱۹ داشته است می تواند واکسن کووید-۱۹ را دریافت کند؟
_ در افرادی که سابقه مواجهه پرخطر با فرد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ را داشته باشند ابتدا باید تست PCR صورت گیرد. در صورت مثبت بودن تست PCR نباید واکسن تزریق شود. در صورتیکه تست PCR منفی باشد بیمار برای مدت ۷ تا ۱۴ روز باید از نظر بروز علایم کووید-۱۹ پایش شود. در مواردی که علایم پس از این مدت بروز نکند واکسیناسیون می تواند صورت گیرد.
آیا کسی که پس از دریافت نوبت اول واکسن گرفتار بیماری کووید-۱۹ شود می تواند واکسن نوبت دوم را دریافت کند؟
_ لازم به ذکر است تزریق واکسن کووید-۱۹ به هیچ عنوان سبب بروز بیماری کووید-۱۹ در افراد نمی گردد. با توجه به این که ایمنی زایی واکسن ها چند هفته پس از تزریق نوبت اول شروع می شود امکان دارد فرد در ایام اولیه پس از تزریق نوبت اول به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شود.
_ در صورتیکه بیمار پس از تزریق واکسن نوبت اول گرفتار بیماری کووید-۱۹ شود می تواند نوبت دوم واکسن را در صورت بهبود علایم و خارج شدن از قرنطینه دریافت کند. اگر بیمار علامت دار باشد تزریق نوبت دوم واکسن تا زمان بهبود علایم باید به تعویق بیفتد.
آیا تزریق واکسن های کووید-۱۹ در دوران حاملگی و شیردهی سفارش می شود؟
_ تزریق واکسن های اسپوتنیک، سینوفارم و کووکسین بهارات در دوران حاملگی و شیردهی به سبب محدود بودن اطلاعات سفارش نمی گردد. خانم های آبستن و شیرده در مورد تزریق واکسن آسترازنکا باید با پزشک خود مشورت کنند. در صورتیکه فرد واکسینه شده قصد حاملگی داشته باشد نیازی به تاخیر در مبادرت به حاملگی وجود ندارد. همه واکسن های کووید-۱۹ غیر زنده و غیر فعال می باشند و به نظر نمی رسد مشکلی برای جنین ایجاد نماید. در صورتیکه خانم ها پس از تزریق واکسن متوجه حاملگی شوند جای نگرانی وجود ندارد.
منبع: ravanema.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب