آمار نگران کننده گزش حیوانات خانگی لزوم مهار ۱۴۰۰ بیماری واگیر
روان ما: به گزارش روان ما، رئیس مرکز بیماری های واگیر وزارت بهداشت اظهار داشت: حدود ۱۴۰۰ بیماری عفونی شناخته شده وجود دارد که ۶۰ درصد آنها از حیوان به انسان منتقل می گردند.
به گزارش روان ما به نقل از مهر، قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، در نشست خبری با تمرکز بر بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان، نسبت به گرایش فزاینده و پیچیده انتقال بیماری های دامی به انسان گوشزد نمود و اظهار داشت: «حدود ۱۴۰۰ بیماری عفونی در دنیا شناخته شده که نزدیک به ۶۰ درصد آنها قابلیت انتقال از حیوان به انسان را دارند. وی ضمن اشاره به تجربه همه گیری های اخیر عنوان کرد: در دوران پاندمی کرونا، بیماری هایی مانند آنفلوآنزای پرندگان هم شیوع یافتند که حدود ۵۰ درصد منشأ دامی داشتند. بررسی ها نشان میدهد بیشتر از ۸۰ درصد بیماری های نوپدید طی ۴۰ سال قبل هم ریشه در دام و حیوانات دارند. مرادی با اعلان اینکه بعضی از کشورها با تدوین برنامه های دقیق و اجرای سیاستهای پیشگیرانه موفق به کنترل این بیماری ها شده اند، اضافه کرد: در خیلی از کشورهای صنعتی، بیماری هایی مانند تب مالت یا سالک بسیار نادر است و گزارش چندانی از آنها به چشم نمی خورد. این موفقیت نتیجه مداخلات مشترک، منسجم و علمی بین نهادهای در رابطه با سلامت انسان و دام است. رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر بر اهمیت همکاری میان دستگاههای اجرایی مختلف، بخصوص وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و سایر نهادهای مرتبط تاکید کرد و اظهار داشت: برای کنترل مؤثر بیماری های مشترک انسان و دام، ضروری است هر دستگاه وظایف خویش را به درستی انجام داده و اقداماتش در قالب برنامه ای هماهنگ صورت گیرد. تنها در سایه این همکاری هاست که میتوان از بروز بحران های بهداشتی پیشگیری کرد. ایشان سپس ضمن اشاره به برخی موفقیت های نظام سلامت کشور اضافه کرد: از حدود ۲۵ تا ۲۶ سال گذشته، با اجرای گسترده واکسیناسیون، بیماری کزاز بشکل چشم گیری کنترل شده و عملا شیوع آن به صفر رسیده است. این تجربه موفق نشان میدهد که اقدامات منسجم می تواند در مهار خیلی از بیماری های واگیر مؤثر باشد. مرادی با اخطار نسبت به تهدیدات بالقوه بیماری های مشترک در اقلیم ایران، اظهار داشت: با عنایت به گستردگی فعالیتهای دامداری، کشاورزی و تماس انسانی با حیوانات در کشور، مواجهه با این بیماری ها باید در اولویت سیاستگذاری های سلامت ملی قرار گیرد. مرادی در رابطه با بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان اظهار داشت: هم اکنون دو بیماری مهم مشترک بین انسان و دام در کشور وجود دارد که از نظر آماری وضعیت نگران کننده ای دارند. تنها در سال گذشته، ۱۹۷۲ مورد از یکی از این بیماری ها در کشور ثبت شده است؛ آماری که مبین شیوع بالای بیماری های مشترک در ایران است. مرادی با تاکید بر اهمیت مستندسازی موارد بیماری اضافه کرد: گزارش هایی که ما در کشور ثبت می نماییم معمولا شامل موارد شناسایی شده، درمان شده و گزارش شده هستند؛ این در حالیست که امکان دارد مواردی از بیماری وجود داشته باشد که به سبب نبود سیستم ثبت دقیق، در آمار لحاظ نشده باشند. وی افزود: برای مثال، در مورد بیماری تب مالت، واکسیناسیون دام ها بسیار حیاتی می باشد، چونکه واکسن فقط به دام تزریق می شود و برای انسان واکسن پیشگیرانه وجود ندارد و عدد دقیق واکسیناسیون انجام شده توسط سازمان دامپزشکی هم اکنون معلوم نیست و باید این سازمان پاسخ دهد که چه میزان از دام ها زیر پوشش واکسن قرار گرفته اند. مرادی در رابطه با نحوه انتقال بیماری تب مالت توضیح داد: یکی از مهم ترین عوامل انتقال این بیماری، مصرف لبنیات غیرپاستوریزه و آلوده است و دومین عامل مهم هم تماس مستقیم با دام آلوده، بخصوص در زمان زایمان دام مبتلاست. ترشحات زایمانی و حتی برخی ترشحات بدن دام می توانند سبب انتقال بیماری به انسان شوند. وی با تاکید بر ضرورت هوشیاری در رویارویی با حیوانات اظهار داشت: علاوه بر مصرف لبنیات، تماس بدون محافظت با ترشحات دام بیمار هم خطر بالایی برای انتقال بیماری دارد. این مورد بخصوص برای اشخاصی که در دامداری ها یا مشاغل در رابطه با حیوانات فعالیت دارند، بسیار اهمیت دارد. رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر اشاره کرد: با عنایت به میزان بالای تماس انسانی با دام در کشور، تقویت پوشش واکسیناسیون دام ها و آموزش عمومی در رابطه با راه های جلوگیری از بیماری های مشترک انسان و حیوان باید در اولویت برنامه ریزی های بهداشتی قرار گیرد. وی اظهار داشت: در سال گذشته، تعداد کل موارد حیوان گزیدگی در کشور به ۴۹ هزار نفر رسید که نسبت به سال قبل از آن حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. وی ضمن اشاره به تنوع گونه های حیوانی عامل گزش، افزود: این موارد شامل گزش توسط سگ، گربه، گرگ و سایر حیوانات است که افراد بعد از رفتن به مراکز درمان جلوگیری از هاری، تحت مراقبت قرار گرفتند. در همین جهت، وزارت بهداشت موفق شد ۴۰۹ هزار نفر را در مقابل هاری واکسینه کند. مرادی اضافه کرد: معمولا برای جلوگیری از هاری، سه نوبت واکسیناسیون به انجام می رسد. اگر بخواهیم به صورت تقریبی محاسبه نماییم، برای این تعداد مراجعه، حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن تزریق شده است. این رقم معادل ۳.۶ میلیون یورو هزینه دارد که همه این هزینه ها از جانب نظام سلامت کشور پرداخت می شود. وی با اعلان اینکه برخی موارد احتیاج به درمان های پیشرفته تر دارند، اظهار داشت: در مواردی که گزش در ناحیه سر و صورت یا به شکل عمیق باشد، یا همراه با خونریزی شدید باشد، تزریق سرم ضد هاری هم به انجام می رسد. هزینه هر نوبت تزریق سرم امکان دارد تا ۵۰ یورو برسد و برآورد می شود بین ۳۰ تا ۴۰ درصد رجوع کنندگان به این سرم نیاز پیدا می کنند. رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر ضمن اشاره به بار مالی بالای مواجهه با گزش های حیوانی در کشور خاطرنشان کرد: در خیلی از کشورهای پیشرفته، حیوانات خانگی مانند سگ و گربه تنها در صورتی مجاز به نگهداری هستند که به صورت کامل واکسینه شده باشند. در این کشورها، با کنترل کامل بیماری هاری در حیوانات اهلی و وحشی، عملا چرخه انتقال بیماری متوقف شده است. مرادی تاکید کرد: ما نیازمند اقدامی جدی و ساختاریافته هستیم. در گام نخست باید کنترل هاری در حیوانات اهلی، بخصوص سگ ها، در اولویت قرار گیرد. همینطور باید اقدامات پیشگیرانه برای حیوانات وحشی مانند شغال، روباه و گرگ هم اجرا شود؛ همان گونه که در کشورهای توسعه یافته به انجام می رسد. وی افزود: حقیقت اینست که آمار بیشتر از ۴۰۰ هزار نفر در سال که به سبب گزش حیوانات خانگی مانند سگ و گربه نیازمند مراقبت پزشکی می شوند، بسیار نگران کننده است. بررسی ها نشان میدهد حدود ۹۵ درصد موارد حیوان گزیدگی توسط سگ و گربه اتفاق می افتد و از این مقدار، نزدیک به ۸۰ درصد در ارتباط با سگ هاست. مرادی اضافه کرد: از این ۸۰ درصد، سهم بالایی در ارتباط با سگ های ولگرد و قسمتی دیگر در ارتباط با سگ های صاحب دار است که خیلی از آنها واکسینه نشده اند. در مورد گربه ها نیز، بیشتر موارد گزش توسط گربه های خانگی رخ می دهد. حتی پنجه کشیدن گربه می تواند به سبب آغشته بودن به بزاق، خطر مبتلا شدن به بیماری را بهمراه داشته باشد؛ حتی اگر خونریزی ایجاد نشود، فرد باید دوره کامل واکسیناسیون را طی نماید. وی ضمن اشاره به همکاری وزارت بهداشت با سازمان دامپزشکی اظهار نمود: هم اکنون هماهنگی هایی با دامپزشکی انجام شده تا بتوانیم میزان ایمنی حاصل از واکسیناسیون حیوانات بخصوص سگ های صاحب دار را بررسی نماییم. هدف اینست که با کاهش گزش و کنترل بیماری در دام، هزینه های درمان انسانی هم کاهش پیدا کند. مرادی با تاکید بر اهمیت نقش مراکز پیشگیری و درمان در مواجهه با بیماری هایی نظیر هاری، اظهار داشت: در مراکز درمان جلوگیری از هاری، پروتکلهای مشخصی برای مواجهه با انواع زخم ناشی از حیوان گزیدگی وجود دارد. این پروتکل ها با زخم های معمولی متفاوت بوده و خدمات درمانی در این مراکز باید با حساسیت ویژه صورت گیرد. مرادی اضافه کرد: کشور جمهوری اسلامی ایران هزینه سنگینی برای جلوگیری از بیماری هایی نظیر هاری متحمل می شود. در تمامی کشورها، چه توسعه یافته و چه درحال توسعه، بخشی از این هزینه ها بر عهده صاحبان حیوانات خانگی است. در ایران هم ضروریست سازوکار مشخصی برای مدیریت بهداشتی نگهداری حیوانات خانگی تدوین شود. وی ضمن اشاره به چالش تأمین منابع دارویی و واکسن در کشور اظهار داشت: وقتی منابع محدود باشد، دولت باید بین خرید واکسن های ضروری برای کودکان و واکسن های در ارتباط با حیوان گزیدگی اولویت بندی کند. نمی توان پذیرفت فردی که ماهی چند میلیون تومان برای نگهداری حیوان خانگی هزینه می کند، واکسیناسیون در ارتباط با آنرا مجانی دریافت کند؛ این مساله نیازمند ضابطه مندی و تدوین مقررات بهداشتی است. مرادی خاطرنشان کرد: از منظر سلامت عمومی، نباید هیچ خللی در جلوگیری از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان ایجاد شود. اما این به معنای آن نیست که هزینه ها به شکل کامل بر دوش نظام سلامت کشور باشد. سازمان دامپزشکی و بخش خصوصی دام پزشکی باید در این زمینه فعال تر عمل کنند. حیوانات خانگی باید دارای شناسنامه بهداشتی و برنامه واکسیناسیون باشند. وی ضمن اشاره به عملکرد نظام بهداشت در توزیع دارو و واکسن در کشور افزود: ما به زنجیره سرمای ما در وزارت بهداشت برای نگهداری و توزیع واکسن اعتقاد داریم. حتی اگر به متخصصان بیماری های عفونی رجوع کنید، تأیید خواهند کرد که زنجیره سرما در ۳۰ سال قبل در ایران کارآمدی خویش را اثبات نموده است. رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر تاکید کرد: هر نوع تماس صدمه زا با حیوانات شامل گزش یا خراش باید جدی گرفته شود. هم اکنون، نزدیک به ۷۰۰ واحد پیشگیری و درمان بیماری هاری در کشور فعال می باشند که خدمات واکسیناسیون و تزریق سرم را به شکل مجانی عرضه می دهند. این مراکز طبق دستورالعمل ها و پروتکلهای وزارت بهداشت، اقدامات درمانی لازم را انجام می دهند. مرادی نسبت به رشد آمار حیوان گزیدگی اخطار داد: ضرورت بر تجدید در سیاستهای سلامت محور در حوزه حیوانات خانگی و مشارکت مؤثرتر دامپزشکی در کنترل بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان تاکید کرد. مرادی ضمن اشاره به سیاست جهانی کنترل هاری اظهار نمود: خیلی از کشورهایی که موفق به کنترل بیماری هاری شده اند، دیگر احتیاجی به تزریق واکسن هاری برای انسان نمی بینند. این به سبب آن است که زنجیره انتقال ویروس در آن کشورها با واکسیناسیون هدفمند و برنامه ریزی شده، قطع شده است. وی اظهار داشت: در بعضی نقاط، به سبب فراهم نبودن خدمات وزارت بهداشت یا نداشتن دسترسی به زنجیره واکسن، تزریق ها امکان دارد بموقع انجام نشود. در عین حال، کشور ما هم به سبب محدودیت منابع دارویی و مالی ناچار به اولویت بندی در واکسیناسیون است. این سیاست هم اینک مورد بررسی قرار دارد. مرادی اضافه کرد: در سال گذشته، متاسفانه ۲۴ مورد مرگ انسانی بر اثر هاری در کشور گزارش شد که عددی بالاست و باید با جدیت کاهش پیدا کند. سازمان جهانی بهداشت هدف حذف موارد انسانی هاری تا سال ۲۰۳۰ را تعیین کرده است و تعریف این هدف بگونه ای است که حتی اگر ویروس هاری در محیط وجود داشته باشد، دیگر موردی از مرگ انسانی ناشی از گزش سگ گزارش نشود. وی افزود: هم اکنون، خیلی از کشورها به این هدف نزدیک شده اند، اما برخی کشورها به سبب محدودیت های ساختاری و تعامل پایین میان نهادها، همچنان با چالش مواجهند. این در حالیست که در ایران هم باید بسمت تحقق این هدف حرکت نماییم. در ادامه نشست محمد زینعلی رئیس مرکز اداره بیماری های زئونوس ضمن اشاره به برنامه ریزی های درحال انجام اظهار داشت: هفته بعد کمیته کشوری هاری برگزار می شود و هدف ما اینست که طی پنج سال آینده به حداقل سطح ممکن از نظر موارد انسانی برسیم. تحقق این هدف، نیازمند برنامه ریزی دقیق و همکاری فرابخشی است. وی با تاکید بر هزینه های سنگین مواجهه با هاری اظهار نمود: یکی از مهم ترین هزینه هایی که باید در این راه تأمین شود، در ارتباط با افزایش پوشش واکسیناسیون سگ ها، بخصوص سگ های ولگرد است. امیدواریم با حمایت شورای سلامت و امنیت غذایی کشور، در جلسات آینده به جمع بندی هایی برای اجرای مؤثرتر این برنامه برسیم. زینعلی در قسمت دیگری از سخنان خود در جواب سوالی در رابطه با بیماری تب مالت هم اظهار داشت: سال قبل ۱۹۷۲ مورد تب مالت در کشور گزارش شد که نشان دهنده تداوم تهدید بیماری های مشترک بین انسان و دام است و نیازمند توجه بیشتر در زمینه پیشگیری، آموزش و کنترل زنجیره های انتقال است. زینعلی در مورد اقدامات انجام شده در جهت کنترل بیماری های مشترک انسان و دام، اظهار داشت: به شکل میانگین سالانه حدود ۱۲ میلیون دوز واکسن دامی در کشور تزریق می شد، اما حالا طبق تعهد جدید، این میزان به حدود ۳۵ میلیون دوز بالا رفته است. وی اظهار داشت: این افزایش بر مبنای توافق و هماهنگی میان سازمان دامپزشکی و مؤسسه سرم سازی رازی انجام شده و هدف آن، افزایش پوشش واکسیناسیون دام ها به منظور کاهش موارد انسانی مبتلا شدن به بیماری های مشترک است. زینعلی افزود: اطلاعات در ارتباط با این تعهد را به نقل از همکاران دامپزشکی مطرح می کنم و بهتر است جزئیات آن از جانب مسؤلان این حوزه عرضه شود. اما اصل مبحث آن است که افزایش واکسیناسیون دام ها، یکی از مؤثرترین راهکار ها برای کاهش بیماری های مشترک در انسان هاست. وی ضمن اشاره به اثربخشی واکسن های تولید داخل اظهار داشت: بعضی از واکسن ها از خارج کشور وارد می شدند و برخی هم تولید داخلی هستند. مؤسسه های تولید واکسن موظف اند پیش از توزیع، آزمایش های ایمنی و اثربخشی را انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که واکسن ها پاسخگوی نیاز و مؤثر هستند. زینعلی خاطرنشان کرد: ما بارها در جلسات تخصصی، تاکید کرده ایم که بدون واکسیناسیون مؤثر نمی توان از شیوع بیماری ها جلوگیری کرد. نمونه آنرا میتوان در بیماری فلج اطفال مشاهده کرد که ۴۰ تا ۵۰ سال پیش با واکسیناسیون گسترده تحت کنترل قرار گرفت. وی با اعلان اینکه هم اکنون آمار بالای موارد انسانی مبتلا شدن به بیماری هایی مانند تب مالت، زنگ هشداری برای پوشش ناکافی واکسیناسیون دام هاست، اضافه کرد: آماری مانند ۱۹ هزار مورد ابتلای انسانی به وضوح نشان میدهد که یا پوشش واکسیناسیون کامل نبوده، یا اثربخشی واکسن ها احتیاج به بررسی دارد. البته این مسئولیت در حوزه دامپزشکی است و ما تنها می توانیم از منظر بهداشت انسانی به آن نگاه نماییم. زینعلی اضافه کرد: انتظار می رود با تعهد جدید سازمان دامپزشکی و تولید ۳۵ میلیون دوز واکسن توسط مؤسسه رازی، شاهد ارتقاء قابل توجهی در پوشش واکسیناسیون دام ها باشیم که در نهایت منجر به کاهش چشم گیر موارد انسانی مبتلا شدن به بیماری های مشترک خواهد شد. مرادی ضمن اشاره به خطرات بیماری تب کریمه کنگو، اظهار داشت: بیشترین موارد مبتلا شدن در کشور طی سال قبل از استان سیستان و بلوچستان گزارش شده که شرایط اقلیمی و زیست محیطی خاص این منطقه در افزایش موارد نقش داشته است. وی اظهار نمود: این بیماری یکی از بیماری های مشترک انسان و دام است. باآنکه در دام هایی مانند گوسفند معمولا بدون علامت یا با علایم خفیف بروز می کند، اما در انسان می تواند بشدت خطرناک باشد و با تب، خونریزی و علایم شدید همراه شود. در صورت عدم درمان، نرخ مرگ ومیر بیماری بین ۳۰ تا ۵۰ درصد برآورد می شود. مرادی افزود: مبتلا شدن به تب کریمه کنگو می تواند در همه مناطق کشور رخ دهد، اما مناطقی که دام در فضای باز نگهداری می شود یا تماس مستقیم با کنه های آلوده رایج است، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. برای جلوگیری از شیوع این بیماری، نگهداری بهداشتی دام ها اهمیت بالایی دارد. وی تاکید کرد: بخشی از مسئولیت پیشگیری متوجه دامداران است که باید اصول بهداشتی را در پرورش و نگهداری دام ها رعایت نمایند. بخش دیگر هم به سازمان دامپزشکی مربوط می شود که وظیفه کنترل و نظارت بر سلامت دام ها را بر عهده دارد. در کنار آن، مردم هم باید از تماس مستقیم با دام یا گوشت تازه بدون رعایت اصول بهداشتی اجتناب کنند. رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر در انتها ضمن اشاره به اهمیت اقدامات بین بخشی برای کنترل تب کریمه کنگو، اضافه کرد: اگر همه دستگاه ها و مردم در کنار هم اصول بهداشتی را رعایت نمایند، این بیماری کاملا قابل کنترل است. تجربه سالهای اخیر نشان میدهد که با مراقبت کافی، میتوان میزان مبتلا شدن را به صورت قابل ملاحظه ای کم کرد. مرادی ضمن اشاره به وضعیت شیوع سالک در کشور اظهار داشت: در سال گذشته، استان هایی که بیشترین موارد مبتلا شدن را داشتند به ترتیب شامل اصفهان، خراسان، فارس، گلستان و خوزستان بودند. بخصوص در استانهای خراسان، موارد زخم پوستی ناشی از سالک، حتی بعد از بهبودی هم در چهره یا سایر نقاط بدن برخی مبتلایان باقی می ماند. وی ادامه داد: سالک یکی از بیماری های بومی و دشوار در زمینه کنترل است. مخازن این بیماری در مناطق مختلف متفاوت اند؛ در بعضی نواحی موش و در بعضی دیگر سگ عامل اصلی انتقال بیماری به انسان است. انتقال هم از راه گزش نوعی پشه خاکی (ناقل بیماری) صورت می گیرد. مرادی با تاکید بر چالش برانگیز بودن کنترل این بیماری اظهار نمود: حقیقت اینست که نابودسازی ناقلان و مخازن بیماری سالک به آسانی ممکن نیست. کشور ما جزو کشورهایی است که سال هاست با سالک درگیر است و متاسفانه هنوز هم از روش هایی برای کنترل ناقلان استفاده می شود که متعلق به ۳۰ یا ۴۰ سال پیش است. وی ادامه داد: برخلاف بیماری هایی مانند دیابت که هر سال شاهد تولید داروهای جدید و مؤثر هستیم، در حوزه بیماری هایی مانند سالک، به سبب آن که غالباً مختص کشورهای در حال توسعه است، سرمایه گذاری جهانی کمتری به انجام می رسد و روند توسعه درمان یا واکسن بسیار کندتر است. رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر ضمن اشاره به لزوم ورود نهادهای پژوهشی و علمی کشور به این مورد اظهار داشت: امیدوارم محققان داخلی، بخصوص در مراکز علمی استان هایی مثل اصفهان که کانون سالک است، با تأکید بر توسعه درمان ها و تولید واکسن های مؤثر، بتوانند دراین خصوص تحول ایجاد کنند. مرادی تاکید کرد: برای ریشه کنی سالک، احتیاج به نوآوری های علمی، حمایت سیاست گذاران و تلاش سازمان های پژوهشی داریم. امیدوارم با سرمایه گذاری هدفمند در این راه، بتوانیم در آینده نزدیک به درمان ها و واکسن هایی مؤثر و بومی برای مواجهه با سالک دست پیدا نماییم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب