درمان ریشه ای آسم راهکاری متفاوت از طب ایرانی
روان ما: به گزارش روان ما، طب ایرانی با نگاهی متفاوت به بدن انسان، علت بیماری آسم و تنگی نفس را صرفا محدود به ریه نمی داند، بلکه اختلال در دیگر اعضای حیاتی را هم در بروز مشکل مؤثر می داند.
خبرگزاری مهر -
گروه سلامت:
طب ایرانی با نگاهی متفاوت به بدن انسان، علت بیماری هایی همچون آسم و تنگی نفس را فقط محدود به ریه نمی داند، بلکه اختلال در سایر اعضاء حیاتی و سیستم های درونی را نیز در بروز این مشکلات مؤثر می داند؛ این رویکرد برخلاف طب رایج است که معمولا تمرکز درمانی را بر روی علایم موضعی و ارگان درگیر قرار می دهد. در طب رایج، برای درمان آسم، معمولا اسپری، دارو یا شربت هایی تجویز می شود که با گشاد کردن مجاری تنفسی، علایم همچون سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس را کاهش دهند. اما طب ایرانی، بدن را یک سیستم یکپارچه شامل مجموعه ای از اعضا می بیند که عملکرد هماهنگ آنها سلامت فرد را تضمین می نماید. در این راستا خبرنگار مهر با مصطفی احمدی استادیار دانشگاه علوم پزشکی بابل و متخصص طب ایرانی گفتگویی داشته است.
ارگان های حیاتی از منظر طب ایرانی و رایج دارای چه تفاوت هایی است؟
احمدی: از دیدگاه پزشکی نوین، حدود ۱۱ سیستم در بدن انسان شناسایی شده اند، اما تنها پنج سیستم شامل کبد، کلیه، قلب، مغز و ریه در دسته ارگان های حیاتی قرار می گیرند. در صورت لطمه به هر یک از این پنج سیستم، حیات فرد به خطر می افتد، بعنوان مثال لطمه پوستی شدید تا آن زمان که به این ارگان ها نرسد، تهدید مستقیم جهت زندگی محسوب نمی شود؛ اما در طب ایرانی که قدمتی بیشتر از ۳۸۰۰ سال دارد، اعضاء بدن به دو دسته اعضاء رئیسه و اعضاء شریف تقسیم می شوند. سه عضو اصلی یعنی قلب، مغز و کبد بعنوان اعضاء رییس شناخته می شوند و سه عضو دیگر یعنی ریه، کلیه و معده در رده اعضاء شریف قرار می گیرند. این تقسیم بندی به طرز شگفت انگیزی با ارگان های حیاتی در طب رایج همپوشانی دارد.
مفهوم مزاج در طب ایرانی چیست؟
احمدی: بروز هر بیماری همچون آسم، نشان دهنده اختلال در یکی از این سیستم هاست. به بیان دیگر، هر سو مزاج (اختلال مزاجی) ریشه در اختلال عملکرد یکی از اعضاء اصلی یا شریف بدن دارد. بنابراین، در بیماری هایی مانند آسم یا تنگی نفس، الزاماً خود ریه عامل مستقیم بیماری نیست، بلکه ممکنست منشأ اصلی مشکل در قلب، معده یا حتی کبد باشد.
آیا آسم می تواند ریشه در معده یا کبد داشته باشد؟
احمدی: در بعضی موارد، بیمار علائمی مانند خس خس سینه و سرفه دارد و پزشکان آنرا آسم تشخیص می دهند، اما عامل اصلی در حقیقت اختلال در معده یا عملکرد دستگاه گوارش است. در چنین شرایطی، تقویت معده می تواند اهمیت بالای ی در کاهش علایم ایفا کند. حتی اختلال در میکروبیوم روده نیز ممکنست سبب بروز علایم مشابه آسم شود. ریه تنها محل بروز علایم است و نه لزوماً منشأ بیماری. التهاب، تحریک پذیری و تنگی مجاری ریه منجر به بروز علایم آسم می شود، اما درمان باید ریشه ای تر و با در نظر گرفتن سایر ارگان های تاثیر گذار انجام گیرد.
نقش حیاتی ریه در سوخت وساز و اکسیژن رسانی چه طور است؟
احمدی: ریه، علاوه بر تامین اکسیژن، مسئول تعادل اسید و باز خون نیز هست. این عضو حیاتی با تنظیم خروج دی اکسید کربن (CO₂) نقش مهمی در حفظ تعادل شیمیایی خون ایفا می کند. ریه همین طور به صورت مستقیم با قلب در ارتباط می باشد تا اکسیژن را به جریان خون وارد کند و در نهایت انرژی لازم را برای عملکرد سلولی تامین نماید. حتی زمانی که اکسیژن وارد خون شده باشد، برای جدا شدن از هموگلوبین و استفاده سلولی، احتیاج به حفظ تعادل اسید و باز وجود دارد. بنابراین، اختلال در این تعادل می تواند منجر به کاهش انرژی و علائمی مانند خستگی، سرگیجه، سنگینی پاها یا تاری دید شود. به این علت است که بیماران قلبی یا ریوی هنگام بالا رفتن از پله گرفتار این نشانه ها می شوند.
قلب و کبد چه طور در بروز آسم نقش دارند؟
احمدی: برخلاف تصور رایج، اختلالات قلبی می توانند بر فشار عروق ریوی تأثیر گذاشته و تنگی نفس ایجاد کنند. همین طور عملکرد نامناسب کبد ممکنست منجر به افزایش فشار در ریه و بروز علایم آسم شود.
در مجموع، طب ایرانی به دنبال ریشه یابی عمیق تری از بیماری هاست و با بررسی دقیق عملکرد اعضاء کلیدی بدن، همچون کبد، قلب، ریه و معده، به درمانی جامع و پایدار می رسد. در این نگاه کل نگر، درمان آسم تنها با داروی موضعی کافی نیست، بلکه باید به اصلاح مزاج و برقراری تعادل در عملکرد سیستم های حیاتی توجه گردد.
طب ایرانی آسم را به چه صورت تفسیر می کند؟
احمدی: آسم فقط یک بیماری ریوی محسوب نمی گردد. این بیماری ممکنست ناشی از اختلال مستقیم در مزاج ریه باشد یا آن گونه که در این طب به آن اشاره می شود، از مشارکت سایر ارگان ها با ریه شکل بگیرد. در این رویکرد، آسم یکی از نمونه های بارز «بیماری ناشی از مشارکت» است؛ یعنی مشکلی که به ظاهر در ریه بروز کرده اما ریشه آن در عملکرد دیگر اعضا مانند مغز، معده، قلب یا کبد نهفته است.
بیماری های تنفسی ناشی از ضعف ارگان های مشارکت کننده چه طور است؟
احمدی: در خیلی از بیماران، علائمی مانند خلط پشت حلق یا ریزش های مکرر مخاطی ناشی از ضعف مغز یا سینوس هاست؛ حالتی که بخصوص در هوای آلوده و پراسترس شهرهایی مانند تهران بسیار شایع است. در این وضعیت، مغز به علت تحریک ناشی از اضطراب یا آلودگی، واکنش هایی همچون ترشح نزله و خلط به وجود می آورد که خود عاملی برای بروز یا تشدید آسم بحساب می آید.
هوای آلوده چه طور آسم را شعله ور می کند؟
احمدی: یکی از ارکان اساسی سلامت در طب ایرانی، کیفیت هواست. این طب با سابقه چند هزار ساله، به تأثیر مستقیم هوایی که تنفس می نماییم بر سیستم عصبی و هورمونی بدن تاکید دارد. در حقیقت، بویی که ما استنشاق می نماییم از راه مرکز بویایی مغز، روی تالاموس و هیپوتالاموس اثر می گذارد. این دو بخش از مغز، هورمون ها و احساسات ما را تنظیم می کنند و از راه غده هیپوفیز، کل متابولیسم بدن را تحت کنترل دارند. از همین رو، استنشاق هوای آلوده یا خشک، می تواند اختلالات مختلفی در روحیه، انرژی، خواب و تعادل هورمونی ایجاد نماید.
سبک زندگی چه طور می تواند آسم را درمان کند؟
احمدی: بر خلاف تصور رایج، طب ایرانی سال ها قبل از ظهور مفاهیم نوین مانند لایف استایل پزشکی (Lifestyle Medicine)، به ضرورت تنظیم سبک زندگی برای درمان بیماری ها تاکید داشته است. در این طب، درمان با شش اصل ضروری زندگی سالم شامل هوا، غذا و نوشیدنی، خواب و بیداری، حرکت و سکون (ورزش و استراحت)، پاک سازی و حالت های روانی هوای تنفسی بعنوان نخستین و مهم ترین اصل، نقشی حیاتی در سلامت عمومی بدن دارد. هوای گرم، خشک یا آلوده، می تواند مزاج فرد را بر هم بزند و سبب وخامت بیماری هایی مانند آسم شود.
راهکار برای رویارویی با آلودگی و خشکی هوا چیست؟
احمدی: برای کاهش تأثیرات خشکی و آلودگی هوا بر بدن، استفاده از روش هایی مانند دستگاه بخور با اسانس های گیاهی را پیشنهاد می دهد. اسطوخودوس، بنفشه، بابونه، گل گاو زبان، پنیرک و گل ختمی همچون گیاهانی هستند که استفاده از آنها به شکل بخور یا استحمام، به تعدیل مزاج، افزایش رطوبت بافتی بدن و کاهش علایم آسم کمک می نماید. در مناطق جنوبی کشور مانند سیستان و بلوچستان یا بندرعباس که گرما و خشکی شدید غالب است، یا در شهرهای آلوده مانند تهران، استفاده از بوهای خنک و مرطوب کننده نه تنها در ایجاد آرامش روانی مؤثر است، بلکه می تواند عملکرد ریه و مغز را نیز بهبود ببخشد.
آیا حجامت و فصد برای آسم مفید است؟
احمدی: در طب ایرانی، انتخاب روش درمانی باید بر پایه علت دقیق بیماری باشد. اگر آسم ناشی از خشکی بدن باشد، انجام حجامت یا فصد می تواند سبب خروج مایعات حیاتی و تشدید خشکی شود. اما در مواردی که آسم به علت رطوبت زیاد و وجود خلط بروز کرده باشد، این شیوه ها ممکنست مؤثر باشند. ازاین رو تشخیص دقیق نوع مزاج و منشأ بیماری، شرط اصلی برای درمان صحیح در طب سنتی است. در وضعیت آب وهوایی گرم و خشک، بخصوص در ایام آلوده تابستانی، برخی بیماران دچار آسم با علایم تشدیدشونده ای مانند خشکی مجاری تنفسی و اختلال در عملکرد ریه مواجه می شوند. در این حوزه، متخصصان طب سنتی روشهایی برای بهبود وضعیت عمومی این بیماران ارائه می کنند.
آیا تغذیه مناسب تاثیری بر کاهش علایم خشکی و آسم دارد؟
احمدی: در مناطق گرم و آلوده، افراد باید از مصرف غذاهای خشک، پرادویه، چرب، تند و سرخ کردنی پرهیز کنند. به قول یکی از متخصصان طب سنتی، این نوع غذاها، بخصوص در استانهای جنوبی کشور که اقلیم خشک دارند، می تواند مشکلات گوارشی و تنفسی ایجاد نماید. غذاهای ساده، کم ادویه و با هضم آسان، جایگزین مناسبی محسوب می شوند. همین طور مصرف نوشیدنی هایی مانند ماءالشعیر طبی، دمنوش بنفشه، گل گاوزبان و دم نوش های آرام بخش می تواند به تامین رطوبت موردنیاز بدن کمک نماید.
آیا تنظیم خواب روی کنترل خشکی بدن تأثیر دارد؟
احمدی: خواب کافی و منظم در شب و اختصاص نیم ساعت استراحت در طول روز، از دیگر راهکارهای مؤثر در مدیریت خشکی بدن و پیش گیری از حملات آسم ناشی از گرما و آلودگی است. خواب روز به حفظ تعادل رطوبتی بدن کمک کرده و اثرات سو خشکی هوا را کم می کند.
آیا ورزش مناسب برای بیماران آسمی در هوای گرم مفید است؟
ورزش در فضای باز در وضعیت آلوده، ممکنست موجب تشدید علایم آسم شود، ازاین رو برای بیماران دچار آسم ناشی از خشکی، ورزش های آبی مانند شنا در استخر سرپوشیده با دمای معتدل سفارش می شود. همین طور کودکان، سالمندان نیز می توانند از مزایای ورزش در آب بهره مند شوند، چون که فشار وارده به مفاصل کاهش پیدا می کند و بدن سبک تر حرکت می کند.
آیا پاکسازی بدن در بیماری آسم تأثیر دارد؟
احمدی: یکی از اشکالات شایع در این بیماران، یبوست است که می تواند موجب اختلال در عملکرد ریه ها و کلیه ها شود. مصرف مواد لعاب دار مانند تخم شنبلیله و خاکشیر به رفع یبوست و بهبود شرایط گوارشی کمک می نماید. تخم شنبلیله، علاوه بر خاصیت نرم کنندگی مزاج، دارویی مؤثر برای پاکسازی ریه نیز بحساب می آید. افرادی که دارای مزاج گرم هستند، بهتر است از خاکشیر و افراد با مزاج سردتر از شنبلیله استفاده نمایند. همین طور برای درمان خلط، بسته به نوع مزاج، ترکیباتی مانند آویشن، گل ختمی یا دمنوش پرسیاوشان پیشنهاد می شود.
کاهش اضطراب روی آسم تأثیر دارد؟
احمدی: استرس و اضطراب، بخصوص در مناطق جنوبی یا کلان شهرهایی مانند تهران، یکی از عوامل تشدیدکننده آسم و خشکی بدن است. به همین دلیل استفاده از دمنوش های آرام بخش مانند گل گاوزبان، اسطوخودوس و سنبل الطیب و نیز عرقیات گیاهی مشابه می تواند در کنترل علایم عصبی مؤثر باشد.
درمان مشکلات معده در بیماران دچار آسم شبانه چه طور است؟
احمدی: آسم با علایم شبانه ممکنست ناشی از مشکلات معده مانند رفلاکس باشد. در این موارد، استفاده از ترکیباتی مانند پودر زیره، انیسون و زنیان بعد از وعده های غذایی، به بهبود عملکرد معده کمک می نماید. همین طور مصرف داروهایی مانند گل قند یا آمله، تلفیقی از عسل، گل سرخ و آمله، در تقویت عضلات معده و پیش گیری از سرفه های شبانه مؤثر است. برای بیماران دچار آسم ناشی از خشکی هوا و آلودگی، رعایت اصولی در تغذیه، خواب، ورزش، پاک سازی بدن و کنترل استرس، می تواند تا حد زیادی از تشدید علایم پیشگیری کند. بهره برداری از راهکارهای طب سنتی در کنار سفارش های پزشکی روز، نگاهی جامع برای مدیریت این بیماری در وضعیت اقلیمی خاص محسوب می شود.
منبع: ravanema.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب