در مصاحبه با معاون دامپزشكی كرمان واكاوی شد
برزخ لبنیاتی های سنتی و کارخانه ای
روان ما: به گزارش روان ما، شمار مغازه های لبنیاتی سنتی در بیشتر شهر های کشور طی سالهای اخیر رشد معناداری داشته که نشانگر گرایش شهروندان به آن است. از سویی هم سامانه های رسمی کشور مثل دامپزشکی و وزارت بهداشت همچنان بر استفاده از لبنیات کارخانه ای یا پاستوریزه تأکید می کنند؛ دوگانه ای که احتیاج به واکاوی در چرایی، وضعیت موجود و چاره اندیشی دارد.
به گزارش روان ما به نقل از خبرگزاری ایرنا، مسؤلان دامپزشکی، هرچند وقتی در معرض پرسش قرار می گیرند، تایید می کنند که مصرف لبنیات غیرپاستوریزه «در صورت جوشانده شدن»، از نظر بسیاری جهات مانند تب مالت یا....، مانعی ندارد اما خط محوری رویکردشان در اطلاع رسانی عمومی، عمدتا اینست که شهروندان را بسمت لبنیات پاستوریزه، یعنی موادی که از کارخانه خارج می شود هدایت می کنند.
البته این مسؤلان با عنایت به لزوم صیانت از سلامت عمومی، از یکطرف حق دارند چنین نگاهی اتخاذ کنند، چونکه ممکنست یک یا عده ای از افراد یا برخی واحدهای لبنیاتی که سامانه پایش و نظارت بر آنها دقیق و ساختارمند نیست، به سبب سهل انگاری یا به عمد و برای کسب درآمد بیشتر، لبنیات نجوشانده را دستمایه تولید سایر فرآورده ها قرار دهند که سلامت عمومی را به خطر می اندازد؛ از سویی، برخی خانوارها هستند که نسبت به تولیدات کارخانه های تولید مواد لبنی، به هر علت، کم میل یا بی میل شده اند.
برخی مسئولان، البته همچون علل این رویکرد شهروندان و گرایش بسمت لبنیات سنتی را بعضی تبلیغات و خبررسانی های خاص معرفی می کنند و این اقدامات رسانه ای را جهت دار می دانند؛ مانند قاطی کردن وایتکس در شیر یا دیگر موارد؛ هرچند طرفداران استفاده از لبنیات بشکل سنتی، یا مخالفان مواد لبنی کارخانه ای هم حرف های خویش را دارند و مدعی هستند که دستکاری ها در کارخانه ها - از اضافه کردن مواد یا کم کردن از مواد طبیعی لبنی که خداوند در طبیعت آفریده، مشکل ساز هستند.
در واقع، ادامه این وضعیت بشکل کنونی، به صلاح نیست و شهروندان هم درگیر یک برزخ یا تناقضی شده اند که تصمیم گیری را برای برخی، سخت می کند و چه بهتر که متولیان تصمیم گیر در کشور، با عنایت به حقیقت موجود، و نه برپایه سوگیری هایی که دارند، به ایجاد ساختارهای علمی و منطبق با حقیقت، یعنی مورد پذیرش شهروندان اقدام نمایند.
دغدغه تب مالت از جمله دغدغه های مهمی که دامپزشکی بر استفاده از مواد لبنی پاستوریزه تأکید می کند، جلوگیری و پیش گیری از بیماری هایی مانند تب مالت است.
تب مالت از بیماریهای مشترک بین انسان و دام است که با فرآورده های خام دامی ارتباط مستقیم دارد اما این که مصرف لبنیات محلی یا فله ای چقدر در بروز این بیماری موثر بوده، موضوعی است که در این گزارش به آن پرداخته ایم.
تب مالت یک بیماری عفونی (باکتریایی) است که از مهم ترین بیماریهای مشترک بین انسان و دام شمرده می شود و منشا آن در دام است بطوریکه تعداد قابل توجهی از مبتلایان به این بیماری، دامدارانی هستند که ارتباط نزدیک با دام دارند.
اما مصرف فرآورده های خام دامی آلوده و لبنیات غیرپاستوریزه نجوشانده هم از طریق های انتقال تب مالت بشمار می رود و شاید به این علت است که سازمان دامپزشکی، لبنیات فله ای را به رسمیت نمی شناسد و سفارش مسؤلان بهداشتی و دامپزشکی به مردم اینست که لبنیات مورد استفاده همچون شیر، پنیر، ماست و خامه را به شکل پاستوریزه تهیه کنند.
هرچند با وجود سفارش ها و هشدارها اما در سالهای اخیر شاهد افزایش گرایش مردم به مصرف محصولات لبنی محلی و به اصطلاح ارگانیک (تولید محصولات غذایی با روش های طبیعی و بدون استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی) بوده ایم و هستیم که علل گوناگونی دارد.
متولیان بهداشت و دامپزشکی براین باورند که لبنیاتی که در کارگاه ها یا مغازه ها تحت عنوان محلی یا سنتی به فروش می رسند، تحت نظارت بهداشتی نیستند و می توانند عامل انتقال بیماریهای مختلف مانند تب مالت باشند.
آن روی سکه از طرفی بارها شاهد بوده ایم که برخی اظهارنظرها و نگرانی ها در رابطه با وجود مواد افزودنی و نگهدارنده در شیرهای صنعتی مطرح و سبب شده است که برای جامعه هدف، ذهنیت منفی ایجاد شود.
این در حالی بوده که همزمان البته مسؤلان ذیربط تأکید داشته اند که شیرهای پاستوریزه و استریلیزه که در کارخانه های معتبر تهیه می شوند، حاوی ماده نگهدارنده نیستند و تفاوت در ماندگاری این محصولات به نوع فرایند حرارتی بر می گردد.
کارخانه تولید شیر پاستوریزه نکته طلایی حرارت شیر همچنین در مواردی که افراد قصد استفاده از شیر سنتی یا فله ای را دارند باید شیر را حداقل تا دمای جوش حرارت دهند و ۲ تا سه دقیقه به حالت قل زدن نگه داشته شود که رعایت این نکته بهداشتی نقش کلیدی در سلامت شیر مصرفی دارد.
از نظر وضعیت بروز و شیوع بیماری تب مالت در استان کرمان هم قبل از این معاون سلامت اداره کل دامپزشکی کرمان اعلام نموده بود که موارد مثبت بروسلوز انسانی بر مبنای آمار موجود یک عدد غیرنرمال و حالت طغیانی نیست. ما در یک رِنج (طیف و محدوده) بروز بیماری در استان حرکت می نماییم.
متن مصاحبه قبلی با صدیقه کاظمی نیا در رابطه با چالش های کنترل تب مالت را اینجا بخوانید؛ هرچند وی در خبر دیگری از کشف گاوهای آلوده به تب مالت در یک دامداری سنتی در یکی از شهرستان های استان آگاهی داده بود که به نظر وی، این شیرها تحویل لبنیاتی های سنتی می شده است و این خبر را اینجا ملاحظه کنید.
بالاخره لبنیات سنتی آری یا خیر؟ اما با توجه به این که مصرف لبنیات محلی یک حقیقت پیش رو است که نمی توان آنرا از جامعه حذف نمود، در گفت و گو با این مقام مسئول در دامپزشکی کرمان به بررسی بیشتر این مساله و این که چه راهکارهایی برای مدیریت دامداری های سنتی وجود دارد، پرداختیم.
کاظمی نیا که می گوید خودش اهل شمال کشور است، اظهار داشت: خودم در خانواده ای بزرگ شده ام که شیر محلی، تخم مرغ و پنیر محلی می خوردیم و این طور نیست که گارد (جبهه گیری) یا سوگیری داشته باشم. هم اکنون هم در منزل تخم مرغ سبز شانه ای بسته بندی می گیریم اما تخم مرغ محلی هم می خوریم.
وی اضافه کرد: هنوز می گوییم سوپ با جوجه محلی بخورید و قوت در آن است اما بعد از آن که به این رشته(دامپزشکی) آمدم و به شکل علمی موضوعات را یاد گرفتم، اعتقادم بر اینست که چاره ای جز این نداریم که در دنیای با افزایش و فوران جمعیت، بسمت پرورش دام صنعتی و محصول صنعتی برویم.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان کرمان گفت: البته که کشت و صنعت بهترین فرم (شکل) تولید در جهان است؛ از علوفه تا دام و محصول نهائی را خودش دارد و زنجیره وار به هم متصل هستند.
کاظمی نیا معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان کرمان منکر برخی اتفاقات در کارخانه ها نیستیم وی اظهار داشت: ما منکر این نیستیم که ممکنست اتفاقاتی در کارخانه ها بیفتد، به هر حال بخش خصوصی است و آنجا بحث سود و منفعت مطرح است بخصوص باتوجه به اتفاقاتی که در کشور می افتد و یکدفعه قیمت علوفه بالا و پایین می رود یا قیمت شیر افت می کند و ثباتی وجود ندارد.
کاظمی نیا اضافه کرد: اما شیر گاوداری های صنعتی یا سنتی ابتدا به کارخانه می رود و سنتی ها هم می خواهند شیرشان را اول به کارخانه بفروشند.
ورود شیر برگشتی کارخانه به بازار وی اظهار داشت: در کارخانجات شیر پاستوریزه سکویی وجود دارد که شیر به لحاظ بار میکروبی، باقی مانده ها و آفلاتوکسین (سم قارچی که در خشکبار و محصولات لبنی خام دیده می شود) مورد آزمایش و تست قرار می گیرد؛ اگر تاییدیه و برگ سبز را بگیرد، وارد کارخانه وگرنه ریجکت (رد شدن) و این شیر وارد بازار می شود.
کاظمی نیا افزود: بدین سبب نمی توانیم تضمین نماییم حتماً شیر سالم و شیر با بار میکروبی نرمال بنابر سلیقه دامدارش وارد بازار سنتی می شود.
وی در عین حال در جواب پرسش خبرنگار ایرنا اظهار داشت: اما شیری که از دام سالم تهیه و جوشانده شود، چه اشکالی برای مصرف دارد؟ مشتری طعم آنرا دوست دارد چونکه به دام هر نوع تغذیه بدهید، طعمش در شیر نمایان است.
جوشاندن تا دمای جوش معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان کرمان در جواب این پرسش که راهکار پیشنهادی شما در این شرایط چیست؟ اظهار داشت: این طور نیست که ما در مورد شیر فله ای اصلا صحبت نکنیم و بارها در مصاحبه ها هم گفته ایم اگر شیر به دمای جوش برسد و به قول معروف، یک قُل بخورد در حد ۲ تا ۳ دقیقه کفایت می کند و احتیاج به ۲۰ دقیقه یا نیم ساعت جوشاندن هم نیست.
وی اضافه کرد: به هر حال شرایط اقتصادی جامعه را هم باید مدنظر داشت ولی ما در جایگاه تصمیم گیر و سیاستگذار نیستیم؛ سازمان دامپزشکی چیزی به نام لبنیات فله و لبنیات غیرپاستوریزه را به رسمیت نمی شناسد و سیاست حداقل ۲۰ سال اخیر این بوده که کم کم بسمت صنعتی شدن و پاستوریزاسیون برویم (فرآیندی که طی آن با حرارت دادن مواد غذایی، باکتری ها، ویروس ها و دیگر عوامل بیماری زا از بین می روند اما طعم و کیفیت محصول را تحت تأثیر قرار نمی دهد).
بازدید از مراکز عرضه شیر خام کاظمی نیا در ادامه در جواب این مساله که وضعیت مصرف مواد لبنی در جامعه اما به گونه دیگری است، گفت: بله، باید گفت این سیاست تابحال آنطور که باید برای همه جواب نداده و مثال دیگر هم اینست که اگر در شهر های کوچک جلو کشتارگاه های سنتی را بگیریم، مردم در خانه های خود دام را کشتار می کنند.
کارخانه های شیر تحت نظارت دامپزشکی وی در جواب خبرنگار ایرنا در رابطه با برخی انگاره های ذهنی مثل افزودن روغن یا دیگر مواد به مواد کارخانه ای و هم برداشتن برخی مواد از شیر اصلی، اظهار داشت: البته شیر انواع مختلف شامل شیر پرچرب، متوسط چرب و کم چرب دارد، بدین سبب این طور نیست که به شیر پرچرب، روغن خاصی اضافه شود و اگر افزودنی وجود دارد، مجاز است.
این مقام مسئول در دامپزشکی با تکرار این مطلب که ممکنست برخی اتفاقات در کارخانه ها بیفتد اضافه کرد: همه کارخانه هایی که در استان کرمان وجود دارد، دکتر دامپزشک دارند.
وی بیان کرد: ۹ کارخانه شیر پاستوریزه فعال در حوزه شمال استان داریم (۱۷ شهرستان به استثنای هشت شهرستان جنوب کرمان که اداره کل مستقل دارند) و تحت نظارت ما هستند.
کاظمی نیا اظهار داشت: ضمن این که درنظر داشته باشید سازمان دامپزشکی نیروی انسانی و بودجه محدود دارد که با این همه دام و دامپزشکی برای انجام مأموریت هایش باید از نظر نیرو و بودجه تقویت شود.
به گفته وی با این وجود، سازمان دامپزشکی کشور و به تبع آن اداره کل دامپزشکی استان کرمان ضوابطی را درمورد تولید و عرضه شیر سالم و بهداشتی وضع و اجرا می کند که با واکسیناسیون منظم دام ها، آزمایش و بررسی شیر توسط کارشناسان دامپزشکی بعد از دوشش در مراکز جمع آوری شیر و انتقال بهداشتی آنها به کارخانه های تولید و بسته بندی شیر پاستوریزه، نظارت بر مراحل دریافت شیر خام در این کارخانه ها به شکل روزانه به انجام می رسد.
تست حلقه ای شیر برای دامداری های سنتی اقدام دیگری هم که به قول کاظمی نیا در کرمان با ورود خودشان انجام شده و بخشنامه یا دستور سازمانی نیست این که برای کنترل بروسلوز چند سال است تست حلقه ای شیر (MRT) به عنوان یکی از تست های غربالگری روی شیرهای سنتی به انجام می رسد.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان کرمان در این زمینه توضیح داد: ام. آر. تی آزمایش خیلی سریعی است، به جهت اینکه دام دچار تب مالت را تشخیص دهیم. غیر از واکسیناسیون و خونگیری، ما فرد روستایی را رها نکرده ایم و در مراکز جمع آوری شیر سنتی تست حلقه ای انجام می دهیم، هرجا مورد مثبت شد ردیابی می نماییم که این مرکز از کدام خانه یا گاوداری، شیر را تحویل گرفته است.
انجام آزمایش شیر در نتیجه همین اقدام ابتکاری و پایش شیرهای دریافتی از دامداری های سنتی که به صورت معمول بیشتر آنها وارد واحدهای لبنیاتی می شود، بتازگی هم یک کانون بیماری تب مالت در شهرستان بردسیر شناسایی شده که دامدار گویا خارج از استان، دام بیمار خریده و سبب زیان مالی قابل توجه وی شده است.
جزییات شناسایی کانون تب مالت در یکی از روستاهای شهرستان بردسیر، شیر تجمیع شده از چند گاوداری و کار سخت پیدا کردن موارد مثبت را اینجا بخوانید.
به گزارش روان ما به نقل از خبرگزاری ایرنا همانطور که ابتدای گزارش آمد، موارد ابتلای دام و انسان به بیماری بروسلوز (تب مالت) در استان کرمان نسبت به سالهای پیش از آن رشد چندانی نداشته و در یک محدوده اتفاق افتاده است؛ بدین جهت کرمان نسبت به سایر استانها جزو استانهای آلوده به لحاظ تب مالت در کشور نیست؛هرچند لزوم مراقبت و پیشگیری را نفی نمی کند.
آمار دقیق ابتلای انسانی را به قول معاون سلامت اداره کل دامپزشکی کرمان، مرجع آن یعنی دانشگاه های علوم پزشکی استان باید اعلام کنند اما هم اکنون شهرستان های رفسنجان و سیرجان بالاترین ابتلای انسانی به تب مالت را در حوزه شمال استان دارند.
پرورش سنتی دام در استان، فقدان هویت گذاری دام ها، چرخش و جابه جایی مستمر دام ها و این که امکان ردیابی دام را با مانع جدی مواجه کرده، از چالش های کنترل بیماری تب مالت خوانده می شود که به اعتقاد معاون سلامت دامپزشکی استان کرمان، هم در حوزه ارتقاء وضعیت دامداری های سنتی و هم مصرف لبنیات بهداشتی احتیاج به فرهنگ سازی داریم.
چالش بزرگ جابه جایی مستمر دام ها معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان کرمان اظهار داشت: چالش بزرگی که داریم این که باید در حوزه قرنطینه و جابه جایی دام کار اساسی انجام شود؛ بعنوان مثال به یک دامداری خانگی می رویم که ۱۰ گاو دارد ولی سه ماه بعد هیچ گاوی ندارد و آنها را فروخته است، دلال و واسطه داریم، قصاب دام را می خرد و می فروشد.
کاظمی نیا اضافه کرد: یا این که دام موجود در گاوداری دامی نیست که دفعه قبل واکسن زدیم. چون هویت گذاری دام نداریم، نمی توانیم به درستی ردیابی نماییم و دام مرتب درحال چرخش و جابه جایی است.
دامداری وی اظهار داشت: مبحث بعدی مسئله دامپروران در استان است که افراد تحصیل کرده و آگاه نیستند و خیلی دشوار می باشد که برای آنها تغییر فرهنگ و دیدگاه انجام شود؛ معمولاً برایشان باورپذیر نیست که اگر هزینه کنند و جایگاه واکسیناسیون یا زایشگاه ایجاد شود، سودش برای خودشان است در صورتیکه فکر می کنند هزینه اضافه است و عمدتا قائل به مسئول فنی بهداشتی، بهداشت اصولی و مدیریت بهداشتی نیستند.
برای فرهنگ مصرف هم موفق نبوده ایم معاون سلامت اداره کل دامپزشکی کرمان اضافه کرد: مرحله بعد فرهنگ مصرف است و ما هنوز موفق نشده ایم به این فرهنگ سازی برسیم که باید محصولات لبنی پاستوریزه و بهداشتی مصرف شود و دلایلی دارد.
وی اظهار داشت: یک دلیل قدرت خرید مردم و بحث اقتصادی آن است. مبحث دوم نبود اعتماد کامل به کیفیت محصولات لبنی است که در بازار وجود دارد؛ یعنی همچنان برخی افراد می گویند شیر پاستوریزه آبکی و رقیق است و مواد لازم را ندارد.
کاظمی نیا گفت: مورد سوم هم تبلیغاتی است که انجام شده و زمانی می گفتند این محصولات لبنی روغن پالم، آلودگی به دارو، سرکه یا وایتکس دارند و همین موارد در ذهنیت مردم تأثیر گذاشته است. اگر چنین مواردی هم داشته ایم که نمی توان به همه واحدهای تولیدی تعمیم داد.
به گزارش روان ما به نقل از خبرگزاری ایرنا، آن چه مشخص است این که خطر مبتلا شدن به تب مالت فقط به مصرف لبنیات سنتی محدود نمی گردد. تماس مستقیم با دام های آلوده هم یکی دیگر از طریق های انتقال بیماری است. حتی تنفس در محل نگهداری دام یا تماس ترشحات آلوده دامی با زخم یا خراش های روی پوست می تواند سبب مبتلا شدن شود که این مساله بخصوص در مورد دام هایی که در ظاهر علائمی ندارند اما ناقل بیماری هستند، اهمیت ویژه ای دارد.
از طرفی با توجه به این که یکی از طریق های مبتلا شدن به تب مالت، مصرف لبنیات فله ای دارای آلودگی و نجوشانده است، در کنار این حقیقت که فرهنگ و ذائقه مردم به مصرف لبنیات سنتی درحال گرایش بوده، ضمن این که برای مصرف لبنیات پاستوریزه باید فرهنگ سازی و پیش از آن شفاف سازی شود، نمی توان لبنیات محلی را هم به حال خود رها کرد.
تامین شیر سالم و باکیفیت نیازمند تعامل همه جانبه از تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان در کنار حمایت و نظارت عالی دولت می باشد، بخصوص آن که دام دچار بیماری تب مالت باید کشتار و حذف شود اما گفته می شود برخی دامداران به سبب جبران نشدن غرامت، مقاومت می کنند و چالش های دیگری که در این زمینه در رابطه با سلامت عمومی وجود دارد.
به هر روی و باتوجه به موارد پیش گفته، ضروریست با عنایت به حقیقت موجود جامعه، ساختار مناسبی برای کاهش موارد مبتلا شدن به بیماریهای خطرناک در همه مواد لبنی - چه سنتی و چه کارخانه ای- شکل گیرد و با لحاظ ذائقه و گرایش شهروندان، تا آن زمان که تقاضایی برای لبنیات سنتی هست، ساختار نظارت بر آن هم به صورت رسمی وجود داشته باشد، همزمان نیز، آگاه سازی و اقناع افکارعمومی، در مورد سلامت محصولات کارخانه ای، و هم روش استفاده از شیرهای فله ای، صورت گیرد.
گزارشگران: داود میاندهی- رسول محمدحسنی پور
منبع: ravanema.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب